पोस्ट ऑफिस बचत योजना - Post Office Saving Schemes
पोस्ट ऑफिस ही भारतातील सर्वात जुन्या संस्थांपैकी एक आहे जी ब्रिटिश काळात ऑक्टोबर 1854 मध्ये सुरू झाली, सुरुवातीला फक्त मेल (पोस्ट) वितरीत करण्यावर लक्ष केंद्रित केले आणि नंतर बँकिंग, विमा आणि गुंतवणूक अशा अनेक वित्तीय सेवा प्रदान करण्यास सुरुवात केली.
या योजनांचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे त्यांची सार्वभौम हमी म्हणजेच सरकारचा पाठिंबा आहे. पोस्ट ऑफिस बचत योजनांपैकी काही आयकर कायद्याच्या U/S 80C चे कर-बचत फायदे देखील देतात.
Post Office Schemes In Marathi |
बजेट 2024 नवीनतम अपडेट:
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजनेसाठी जास्तीत जास्त ठेव 15 लाखांवरून 30 लाख रुपये करण्यात आली आहे. मासिक बचत योजनेची कमाल ठेव मर्यादा एका खात्यासाठी रु. 4.5 लाखांवरून रु. 9 लाख आणि संयुक्त खात्यासाठी रु. 9 लाखांवरून रु. 15 लाख करण्यात आली आहे.
व्याज दर
या योजनांमधील व्याजदर 4% ते 8.2% पर्यंत आहेत आणि ते जोखीममुक्त आहेत. भारत सरकारने हे गुंतवणुकीचे पर्याय हाती घेतल्याने कमीत कमी जोखीम असते.
खाली अशा योजनांची त्यांच्या लागू व्याजदरांसह यादी आहे: -
योजना | व्याज दर (अद्ययावत) | किमान गुंतवणूक (रु.) | जास्तीत जास्त गुंतवणूक | पात्रता | कर परिणाम |
पोस्ट ऑफिस बचत खाते | 4% | 5०० | मर्यादा नाही | अल्पवयीनांसह व्यक्ती | ₹10,000 पर्यंत व्याजात सूट |
राष्ट्रीय बचत आवर्ती ठेव खाते | 6.7% | 10 च्या पटीत 100 प्रति महिना | मर्यादा नाही | अल्पवयीनांसह व्यक्ती | - |
राष्ट्रीय बचत वेळ ठेव खाते | 7.7% | 1,000 आणि 100 च्या पटीत | मर्यादा नाही | अल्पवयीनांसह व्यक्ती | 5 वर्षांसाठी ठेवींवर कलम 80C वजावट |
राष्ट्रीय बचत मासिक उत्पन्न खाते | 7.4% दरमहा देय | 1,000 | सिंगल A/C साठी कमाल रु 4.5 लाख आणि जॉइंट A/C साठी रु 9 लाख | अल्पवयीनांसह वैयक्तिक | तुम्ही मिळवलेले व्याज करपात्र आहे आणि कलम 80 सी नुसार ठेवींवर कोणतीही वजावट नाही |
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना खाते | 8.2% प्रति वर्ष (वार्षिक चक्रवाढ) | 1,000 | कमाल रु 15 लाख | 60 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या आणि 50 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या व्यक्ती ज्यांनी VRS किंवा सेवानिवृत्ती घेतली आहे. |
स्कीम डिपॉझिटवर कलम 80 सी नुसार कर लाभ आहेत
मिळालेले व्याज 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त असल्यास TDS कापला जातो 50,000 पेक्षा जास्त असल्यास व्याज करपात्र |
सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी खाते (PPF) | 7.1% प्रति वर्ष (वार्षिक चक्रवाढ) | 5०० | कमाल 1.5 लाख प्रति आर्थिक वर्ष | वैयक्तिक आणि अल्पवयीन |
ठेवींसाठी कलम 80C अंतर्गत कर सवलत उपलब्ध आहे
मिळालेले व्याज करमुक्त आहे |
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रे (NSC) | 7.7% pa (वार्षिक चक्रवाढ) परंतु परिपक्वतेवर देय | 1,000 | मर्यादा नाही | वैयक्तिक आणि अल्पवयीन | ठेवी 80C अंतर्गत कर सवलतीसाठी पात्र ठरतात |
किसान विकास पत्र खाते | 7.5% प्रति वर्ष (वार्षिक चक्रवाढ) | 1,000 | मर्यादा नाही | वैयक्तिक आणि अल्पवयीन | व्याजावर कर आकारला जातो, परंतु मुदतपूर्तीनंतर मिळणारी रक्कम करमुक्त असते |
सुकन्या समृद्धी खाते | 8.2% प्रति वर्ष (वार्षिक चक्रवाढ) | 250 | कमाल 1.5 लाख प्रति आर्थिक वर्ष | 10 वर्षांखालील मुलगी पात्र आहे. पालकाने मुलीच्या नावाने उघडावे | गुंतवणूक (1.5 लाख रुपयांपर्यंत कलम 80C अंतर्गत सूट), व्याज आणि परिपक्वतेवर मिळणारी रक्कम करमुक्त आहे |
पोस्ट ऑफिस योजना थोडक्यात -
पोस्ट ऑफिस गुंतवणूक अंतर्गत बचत योजना - (Saving Schemes Types)
1. पोस्ट ऑफिस बचत खाते
- पोस्ट ऑफिस बचत खाते उघडण्यासाठी किमान ठेव 500 रुपये आहे.
- घरगुती ग्राहक एकल किंवा संयुक्त मालकीमध्ये खाते उघडू शकतात.
- पोस्ट ऑफिस खात्यातील ठेवींवर 4% वार्षिक व्याज दर लागू आहे.
- विनंती केल्यावर तुम्ही चेकबुक, एटीएम कार्ड, ई-बँकिंग आणि मोबाइल बँकिंग सेवा आणि इतर सेवांचा लाभ घेऊ शकता. प्रत्येक आर्थिक वर्षाच्या शेवटी व्याज जमा केले जाते.
- आयकर कायद्याच्या कलम 80TTA अंतर्गत व्यक्ती एकूण उत्पन्नातून 10,000 रुपयांपर्यंतची वजावट मिळवू शकता.
2. 5-वर्षीय पोस्ट ऑफिस आवर्ती ठेव खाते (RD)
- नावाप्रमाणेच, या आरडी खात्याचा कार्यकाळ पाच वर्षांसाठी निश्चित आहे.
- तुम्ही 100 रुपयांपासून सुरू होणाऱ्या निश्चित मासिक ठेव पेमेंटला सहमती देऊ शकता आणि 6.7% दराने व्याज मिळवू शकता.
- व्याज तिमाही चक्रवाढ आहे.
- डिफॉल्ट न करता 12 हप्ते पूर्ण केल्यानंतर खात्यात उपलब्ध ठेवींवर तुम्हाला 50% पर्यंत कर्ज मिळू शकते.
3. पोस्ट ऑफिस टाइम डिपॉझिट खाते (TD)
- पोस्ट ऑफिस टाइम डिपॉझिट खात्यांसाठी चार संभाव्य कालावधी आहेत ज्यामधून तुम्ही निवडू शकता, म्हणजे 1 वर्ष, 2 वर्षे, 3 वर्षे आणि 5 वर्षे. आणि 6.9% ते 7.5% दराने व्याज मिळवू शकता
- या खात्यात किमान ठेव 1,000 रुपये आहे.
- व्याजाची गणना तिमाही आधारावर केली जाते परंतु वार्षिक आधारावर देय असते. 2023-24 च्या Q2 चे व्याज दर म्हणजे 1 जुलै 2023 ते 30 सप्टेंबर 2023 पर्यंतचे व्याजदर खालीलप्रमाणे आहेत:
कालावधी व्याज दर
- 1 वर्ष खाते ६.९%
- 2 वर्ष खाते ७%
- 3 वर्ष खाते ७%
- 5 वर्ष खाते ७.५%
- पाच वर्षांच्या मॅच्युरिटीसह खात्यातील गुंतवणूक कलम 80C वजावटीसाठी पात्र ठरेल.
- पोस्ट ऑफिस टीडी खाते शेड्युल्ड किंवा सहकारी बँकांकडे सुरक्षा म्हणून देखील गहाण ठेवता येते.
- ठेवीच्या तारखेपासून सहा महिने संपण्यापूर्वी ठेवी काढता येत नाहीत.
4. पोस्ट ऑफिस मासिक उत्पन्न योजना खाते (MIS)
- तुम्ही एका खात्यात 1,000 रुपये ते 9 लाख रुपये आणि संयुक्त खात्यात 15 लाख रुपये जमा करू शकता.
- तुम्ही या खात्याद्वारे आर्थिक वर्ष 2023-24 च्या दुसऱ्या तिमाहीसाठी 7.4% वार्षिक व्याजदर मिळवू शकता आणि योजनेतून मासिक निश्चित उत्पन्न मिळवू शकता.
- POMIS चा परिपक्वता कालावधी 5 वर्षे आहे.
- एक वर्ष पूर्ण होण्यापूर्वी तुम्ही खाते वेळेपूर्वी बंद करू शकत नाही. एक वर्षापूर्वी मुदतपूर्व बंद केल्यास दंड होऊ शकतो.
- उदाहरणार्थ, जर तुम्ही पोस्ट ऑफिस एमआयएस खात्यात 5 वर्षांच्या कालावधीसाठी जास्तीत जास्त 9 लाख रुपयांची गुंतवणूक केली तर तुम्हाला कार्यकाळ संपेपर्यंत प्रत्येक महिन्याला 5,325 रुपये मासिक व्याज मिळेल. पाच वर्षांच्या मुदतीनंतर तुम्हाला रु. 9 लाखांची ठेव रक्कम मिळेल.
- पोस्ट ऑफिस TD/RD मधील व्याज उत्पन्न मुदतीच्या शेवटी प्राप्त होते परंतु पोस्ट ऑफिस MIS कडून व्याज योजनेच्या कार्यकाळात मासिक प्राप्त होते.
5. ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS)
- ही एक सरकारी-समर्थित सेवानिवृत्ती योजना आहे जी तुम्हाला एकरकमी ठेव, म्हणजे एक हप्ता करण्याची परवानगी देते.
- ठेव 1,000 ते 30 लाख रुपयांपर्यंत असू शकते.
- खाते वैयक्तिकरित्या किंवा केवळ जोडीदारासह संयुक्तपणे उघडले जाऊ शकते.
- ही योजना आर्थिक वर्ष 2023-24 च्या दुसऱ्या तिमाहीसाठी 8.2% वार्षिक व्याजदर देते. व्याज त्रैमासिक देय आहे.
- ६० वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या व्यक्ती हे खाते उघडण्यास पात्र आहेत.
- 55 ते 60 वर्षे वयोगटातील सेवानिवृत्त नागरी कर्मचारी आणि 50 ते 60 वर्षे वयोगटातील सेवानिवृत्त संरक्षण कर्मचारी देखील लाभ मिळाल्याच्या तारखेपासून एक महिन्याच्या आत सेवानिवृत्तीच्या लाभांची गुंतवणूक करण्याच्या अधीन खाते उघडू शकतात.
- या योजनेतील गुंतवणूक आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत वजावटीसाठी पात्र ठरते.
6. 15-वर्ष सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी खाते ( PPF)
- अनेक पगारदार व्यक्ती पीपीएफला गुंतवणूक आणि सेवानिवृत्ती साधन म्हणून प्राधान्य देतात कारण ही योजना कलम 80C अंतर्गत प्रति आर्थिक वर्ष 1.5 लाख रुपयांपर्यंत आयकर कपात देते.
- खाते उघडण्यासाठी किमान ठेव आवश्यक आहे 500 रुपये, आणि कमाल मर्यादा रुपये 1.5 लाख आहे.
- खाते उघडल्याच्या तारखेपासून खाते कालावधी 15 वर्षे आहे. खाते सक्रिय ठेवण्यासाठी तुम्हाला प्रति आर्थिक वर्ष फक्त 500 रुपये द्यावे लागतील.
- योजना वार्षिक चक्रवाढ दराने 7.1% व्याज दर देते. तसेच, या खात्यावर मिळणारे व्याज करमुक्त आहे.
- PPF मध्ये गुंतवलेल्या रकमेवर आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत वजावट म्हणून दावा केला जाऊ शकतो.
- गुंतवणूकदार पुढील पाच वर्षांच्या ब्लॉकसाठी खाते वाढवू शकतो.
7. राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रे ( NSC )
- NSC पाच वर्षांच्या कार्यकाळासह येते, जिथे तुम्हाला किमान 1,000 रुपये जमा करणे आवश्यक आहे.
- या खात्यासाठी कोणतीही कमाल ठेव परिभाषित केलेली नाही.
- 7.7% वार्षिक व्याज दर वार्षिक चक्रवाढ आणि केवळ परिपक्वतेच्या वेळी दिले जाते.
- एखादी व्यक्ती या योजनेअंतर्गत कितीही खाती उघडू शकते.
- प्रमाणपत्र गृहनिर्माण वित्त कंपनी, बँका, सरकारी कंपन्या आणि इतरांना सुरक्षा म्हणून तारण ठेवता येते किंवा हस्तांतरित केले जाऊ शकते.
- उदाहरणार्थ, गुंतवलेले रु 1,000 पाच वर्षांनी वाढून 1,403 रु.
- या खात्यात जमा केलेली रक्कम कलम 80C वजावटीसाठी पात्र ठरते.
- शेड्युल्ड किंवा सहकारी बँकांकडे सुरक्षा म्हणून NSC तारण ठेवता येते.
- सध्या राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र (VIII अंक) उपलब्ध आहे.
8. किसान विकास पत्र (KVP)
- या योजनेचे आकर्षण म्हणजे तुम्ही तुमच्या खात्याच्या कालावधीत तुमची गुंतवणूक दुप्पट करू शकता.
- या खात्यासाठी किमान ठेव 1,000 रुपये आहे. आर्थिक वर्ष 2023-24 च्या दुसऱ्या तिमाहीसाठी लागू असलेल्या दरांनुसार, लागू व्याज दर 7.5% प्रति वर्ष आहे.
- खाते कालावधी 120 महिने (10 वर्षे) आहे. गुंतवलेली रक्कम या कालावधीत दुप्पट होते. KVP मध्ये गुंतवलेले 1 लाख रुपये 120 महिन्यांत 2 लाख रुपये होतील.
- कृपया लक्षात घ्या की खात्याचा कालावधी व्याजदरातील फरकानुसार बदलतो.
- शेड्युल्ड किंवा सहकारी बँकांकडे सुरक्षा म्हणून केव्हीपी तारण ठेवता येते.
9. सुकन्या समृद्धी योजना (SSY)
- ही एक सरकारी योजना आहे जी मुलींच्या आर्थिक कल्याणासाठी समर्पित आहे.
- SSA फक्त 10 वर्षांखालील मुलींसाठीच उघडता येईल.
- मुलगी 18 वर्षांची होईपर्यंत खाते पालकांनी किंवा पालकांनी उघडले आणि चालवले पाहिजे.
- किमान ठेव आवश्यक आहे 250 रुपये आणि कमाल 1.5 लाख रुपये प्रति आर्थिक वर्ष.
- 8.2% वार्षिक व्याज दर लागू आहे. व्याज दरवर्षी मोजले जाते आणि वार्षिक चक्रवाढ होते.
- मिळालेले व्याज करमुक्त आहे.
- मुलगी 18 वर्षांची होईपर्यंत पालक खाते चालवू शकतात.
- तुम्ही खाते उघडल्याच्या तारखेपासून जास्तीत जास्त 15 वर्षांसाठी जमा करू शकता.
- SSA खात्यात केलेल्या ठेवी आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत कपातीसाठी पात्र ठरतील.
पोस्ट ऑफिसमध्ये बचत योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया - (How to Apply)
इंटरनेट बँकिंगद्वारे
मोबाईल अॅपद्वारे
जवळच्या पोस्ट ऑफिस द्वारे -
पोस्ट ऑफिस बचत योजनांसाठी आवश्यक कागदपत्रे - Documents Required
- फॉर्म (संबंधित)
- केवायसी फॉर्म
- पॅन
- आधार
- चालक परवाना
- मतदार ओळखपत्र
- जॉब कार्ड
- जन्मतारखेचा पुरावा
पोस्ट ऑफिस योजनांमधील गुंतवणुकीचे फायदे - Benefits
1. सोपी गुंतवणूक प्रक्रिया
2. सहज उपलब्ध
3. दीर्घकालीन लाभ
4. जोखीममुक्त आणि सक्षम व्याजदर
5. गुंतवणूकदारांच्या गरजेनुसार सानुकूलित उत्पादने
पोस्ट ऑफिस बचत योजनेसाठी मुदतपूर्व रोखीकरणाच्या अटी काय आहेत?
बचत खाते | लॉक-इन कालावधी नाही |
आर.डी | 3 वर्षांनंतर, परंतु SB व्याज दर लागू होईल |
टीडी | 6 महिन्यांनंतर परंतु प्रीक्लोजर फी लागू आहे |
MIS | 1 वर्षानंतर परंतु प्रीक्लोजर फी लागू आहे. |
पीपीएफ | 5 वर्षांनंतर परंतु केवळ विशिष्ट प्रकरणांमध्ये जसे की- गंभीर आजार, उच्च अभ्यास आणि NRI स्थिती. |
SSY | अत्यंत अनुकंपा कारणांसाठी खाते उघडण्याच्या ५ वर्षानंतर |
SCSS | लॉक-इन कालावधी नाही परंतु प्रीक्लोजर फी लागू आहे. |
NSC (आठवा अंक) | अकाली पैसे काढण्याची परवानगी नाही (मृत्यू आणि जप्ती वगळता). |
केव्हीपी | 2.5 वर्षांनंतर |
वरील ब्लॉग पोस्ट वाचल्याबद्दल धन्यवाद.
तुम्हाला आवडल्यास कमेंट करा आणि तुमच्या फॅमिली आणि मित्रांना शेअर करा.
0 Comments